Macedonië stond niet op mijn shortlist, maar deze zomer kwam ik er toch terecht. Ik bezocht onder meer de hoofdstad Skopje. Omdat ik niet veel tijd had besteed aan inlezen werd het bezoek tamelijk verrassend.
Bouwmegalomanie
Als ik in Skopje ben aangekomen en een kop koffie drink op een terras aan de rivier de Vardar valt mijn blik ietwat verwonderd op de overzijde van de rivier. Een enorme rij neoklassieke gebouwen reist op langs de oever. Tientallen meters hoge Ionische zuilen dragen architraven waarvan de middelste bekroond is met een gebeeldhouwde schuine kroonlijst. Op zich zou dat natuurlijk kunnen in een oude hoofdstad, maar deze gebouwen zijn splinternieuw of zelfs nog in aanbouw. De twee bruggen die op een steenworp afstand van elkaar naar de gebouwen leiden, zijn wel af. Beide zijn opgeluisterd met manshoge bronzen beelden en historisch ogende lantaarns. Ze doen wel een beetje denken aan de Karelsbrug in Praag. Maar dan een beetje in een ‘Las Vegas-kitsch’ stijl.
Monumentenmanie
Die middag besteed ik aan het verder verkennen van de stad. Op het centrale plein staat een hoge sokkel in een vijver voorzien van waterspuwende bronzen leeuwen en fonteinen. De sokkel wordt bewaakt door Romeins uitziende strijders. Triomfantelijk bovenop de sokkel een meer dan manshoog beeld van een man die gezeten op een steigerend paard met een zwaard zwaait. Juist: Alexander de Grote. Maar om problemen met de Grieken te voorkomen wordt het beeld niet zo genoemd, net zoals het land niet Macedonië heet maar ‘voormalig Joegoslavische Republiek Macedonië’. Ook rond het plein vind je de vader van Alexander de Grote op zijn troon, revolutionairen te paard, te voet en gezeten. Een heel arsenaal aan historische figuren is in marmer en brons vereeuwigd. En het houdt daar niet bij op. Even verderop is een Arc de Triomphe neergezet en weer even daar voorbij een goudkleurig samenstel van Griekse helden, godinnen en strijdwagens, geflankeerd door een bronzen commissie die aan een tafel vergadert.
In 1963 werd de stad grotendeels verwoest tijdens een aardbeving en werden veel authentieke monumentale gebouwen verwoest. In de jaren erna zijn voornamelijk functionele en goedkope flatgebouwen neergezet in typische Oostblok stijl. Het project Skopje 2014 beoogt de stad ook figuurlijk weer op de kaart te zetten. Van een aantal historische gebouwen wordt een replica gebouwd terwijl daarnaast musea en ministeries in grootse klassieke stijl worden gehuisvest. Ook de monumenten behoren tot het project. Want behalve op het centrale plein is ook op andere plaatsen kwistig gestrooid met krijgers met zwaarden, halve leeuwen die je uit een stuk marmer aan te lijken vliegen en glimmend koperen odes aan het moederschap. En dat alles vaak voorzien van fonteinen met gekleurde lampen. Op een grappige manier kitscherig; je zou het camp kunnen noemen. Trafalgar Square, de Champs-Élysées, de Karelsbrug, alles lijkt hier tegelijk nagebouwd. Toch zorgt het voor interessante wandelingen. Zeker bij nacht als alles verlicht is en fonteinen en muziek vol in actie zijn. Je gaat het kunstmatige vergeten en het wordt gewoon een wat kleurrijke omgeving. In Vegas en Disneyland is tenslotte ook weinig authentieks te zien en dat zijn ook wereldattracties.
Verdere bezienswaardigheden
Een andere bezienswaardigheid is het museum gewijd aan de op Alexander de Grote na bekendste Macedoniër: moeder Theresa. Aan de rand van de stad is een heuvel met een groot kruis er op en er is een museum in het oude station waarvan de wijzers van de klok op de gevel bevroren zijn op de tijd van de aardbeving. En zoals in zo’n beetje iedere stad loont het ook hier om gewoon een paar uur rond te dwalen en de verschillende vormen van bouwen en het gewone leven te bekijken. Een opvallend detail, ook weer van de retro categorie, zijn de rode dubbeldekkerbussen, die natuurlijk aan Londen doen denken. Een blik op de achterzijde leert dat ze uit China komen, waar ze natuurlijk alles kunnen namaken.
Als je de stenen brug uit de vijftiende eeuw over de Varsija oversteekt naar het noorden dan beland je in Carsija, waar het wat meer nabije verleden tot leven komt. Je vindt er een fort, dat helaas door de aardbeving gereduceerd is tot niet meer dan een muur en de Sveti Spas kerk een piepklein kerkje, gebouwd op de ruïnes van een eerder kerkgebouw na een brand in 1689. De kerk is gedeeltelijk ondergronds gebouwd omdat kerken in de Ottomaanse tijd lager moesten zijn dan een moskee. Aan de buitenzijde tref je een klassieke houten klokkentoren. Ook de Church of Saint Dimitria met zijn mooi gevormde preekstoel is de moeite waard.
Naar Turkije
Als je verder de wijk Carsija intrekt komt het Ottomaanse verleden tot leven. Een bazaar met winkeltjes voor sieraden, antiek en communistische parafernalia. En echte handwerkslieden die pannen, gieters, blikken en potkachels kloppen uit metaalplaat. De terrasjes hier zijn, in tegenstelling tot die aan de overzijde van de rivier vooral domein van de jeugd. Verder naar het noorden wordt het publiek minder jong en hip, verschijnen mannen met baarden en gedrongen vrouwen met lange grijze rokken en hoofddoeken. Het aantal moskeeën neemt toe, er is geen bier meer op de terrassen en de restaurantjes verkopen kebab. Uiteindelijk beland je in de overdekte Bit Bazar, waar je echt in Turkije kunt wanen.
Nachtleven
In de avond komt het deel van Carsija vlak over de brug tot leven. De populaire bar Old Town Brewery heeft een ruime keuze aan bieren en live muziek. Goede coverbands die muziek spelen van Santana tot de Blues Brothers en Prince. Hou je van house dan moet je in de Samoilava straat zijn, maar op een intiem pleintje iets verderop kun je weer terecht voor bands, zelfs één die zeer verdienstelijk Led Zeppelin covert, wat toch niet echt eenvoudig is. Je kunt er tot middernacht zowel binnen als buiten maaltijden bestellen. Hapjes en bier in gulle pullen gaan nog langer door. Skopje in het weekend is wat dat betreft een aangename verrassing. Ook in andere delen van de stad is er een ruime keuze aan nachtleven, vooral clubs met housemuziek schijnt. Ik heb me echter aangenaam beperkt tot het live-aanbod.
Tips
– Via sites als Airnbn en booking.com kun je eenvoudigweg kort tevoren appartementen of kamers huren voor redelijke prijzen.
– Op de iPad kun je het PDF hoofdstuk Macedonië van Lonely Planet downloaden (of een andere reisgids). En onderweg aanvullende informatie ophalen.
– Taxichauffeurs zijn meestal te vertrouwen en gebruiken de meter.
– Macedoniërs zijn een gastvrij vriendelijk en behulpzaam volk, dus hulp is altijd dichtbij.
