Na een vlucht van zo’n 10 uur landden we op het vliegveld van Havana. Met een prachtige oldtimer, waar de salsamuziek al uit de boxen klonk, werden wij naar onze eerste casa particular gebracht. Verscholen op de derde verdieping van een smal pand vlak achter het Capitolio – een replica van het Witte Huis in Washington DC – begon onze reis over Cuba. Vol cultuur, muziek, dans en natuurlijk rum!

Havana, de charmeur

Havana is verreweg de grootste stad van Cuba en tevens de hoofdstad van het land. Ooit was Cuba de grootste producent van suiker en stroomde er veel geld de stad in. Je vindt er in het centrum dan ook prachtige gebouwen, kerken en talloze parken die zijn of nog worden opgeknapt. Havana is namelijk benoemd tot cultureel werelderfgoed door UNESCO. Andere delen van de stad zijn vervallen, maar wanneer je vandaag de dag met een oldtimer door de stad rijdt, kun je je die grandeur van toen wel voorstellen. Het is een aaneenschakeling van panden gebouwd in zowel 17- en 18-eeuwse barok als 19-eeuwse neoklassiek en neogotiek. Dit geeft de stad een unieke charme.

Capitolio Havana

In de straten van Havana

Doen in Havana

In Havana is genoeg te doen, de stad kent immers een rijke geschiedenis. Zo bezochten wij het Havana Club Rum Museum, deden we tijdens een oldtimer excursie door de stad het Plaza de la Revolución aan, volgden we een rondleiding door een tabaksfabriek en natuurlijk ontbrak een bezoek aan het Museo de la Revolución ook niet. Hier ligt de Granma, de boot waarmee Che Guevara en Fidel Castro naar Cuba zijn gevaren. De start van de revolutie. Ook op de lijst: het oude centrum (Havana Vieja) te voet verkennen. Dit doe je het beste door van Plaza de la Catedral naar Plaza de Armas, naar het plein van San Franciscus en vervolgens naar La Plaza Vieja te lopen door tal van smalle straatjes. Wat wij zo ontzettend leuk vonden, is dat kunst overal om je heen is in deze stad. Buiten op de muren of binnen bij een van de talloze galerieën. Drink onderweg een drankje op het dakterras van Hotel Ambos Mundos of kies voor de beste Daiquiri van de stad bij Hotel Santa Isabel (beiden nabij Plaza de Armas gelegen). Kom je net buiten het oude centrum, dan ervaar je dat de Cubanen vooral buiten leven. Havana is daardoor een bedrijvige stad.

Oldtimer tour, Havana

Plaza de Armas, Havana

Accommodatie in Havana

Het is de Cubanen inmiddels toegestaan kamers aan toeristen te verhuren, casa particulares genoemd. Een van de tekenen dat ook op Cuba het kapitalisme langzaam voet aan land zet. Wij verbleven tijdens onze reis over Cuba voornamelijk in casa’s, om zo de lokale bevolking te steunen en het echte Cubaanse leven te zien. Hoewel de familie vaak aanwezig is in het huis, wonen zij meestal in een afgezonderd deel. Wij verbleven in Havana in twee verschillende casa’s, Casa Havana Spirit and Culture en Casa Calderon (dakterras!). We waren erg tevreden over beide accommodaties, gelegen op loopafstand van het Capitolio en het oude centrum van Havana.

Museo de la Revolución

Plaza de la Revolución

Restaurants Havana

Op internet lazen we tijdens onze oriëntatie op een vakantie naar Cuba veel over het slechte eten op Cuba. Of eigenlijk over het gebrek aan variatie. Na twee weken reizen over het eiland kunnen wij zeggen dat we goed hebben gegeten. Voor toeristen is er lang niet alleen meer alleen maar rijst met bonen verkrijgbaar. Wat je zeker eens moet proberen is het typisch Cubaanse gerecht Ropa Vieja. Dit is een rundvlees gerecht met draadjesvlees, tomatensaus en rijst.

• Restaurant tips: La Taberna del Pescador, Bodeguita del Medio (bekend geworden door schrijver Ernest Hemingway), El Guiajirito, Trattoria 5Esquinas.

Cubaans gerecht Ropa Vieja

Viñales

Wij reisden per bus over Cuba, wat goed te doen is. De busmaatschappij heeft redelijk moderne touringcars met airco en waren punctueel. Vanaf Havana reden we in een ochtend naar Viñales, dat bekend staat om de uitgestrekte tabaksvelden. Onderweg kom je maar weinig ander verkeer tegen en als je dit dorp binnenrijdt, bekruipt je wederom het gevoel dat je teruggaat in de tijd. Paard met wagen als vervoersmiddel voor de lokale bevolking en houten huisjes waar de was buiten te drogen hangt… Hoewel het heerlijk rustig is in de omgeving van Viñales, is het in het kleine centrum toch erg gezellig dankzij de vele restaurantjes. Viñales voelde daardoor aan als een backpackers dorpje. Het dorp heeft alleen maar laagbouw en op het centrale plein, waar tevens de bushalte is, staat een mooie geel-blauwe kerk die je eraan doet herinneren dat je in het Caribisch gebied bent.

Doen in Viñales

Paarden zijn erg belangrijk op Cuba. De beste plek om een ritje te paard te maken is volgens ons hier, tussen de tabaksvelden waar Cuba’s beroemde sigaren hun oorsprong vinden. Onze Spaanstalige gids – en nee, we spreken zelf geen Spaans – kwam ons ophalen bij het hotel. Na eerst een stukje langs de weg te hebben gehobbeld, staken we uiteindelijk over, de velden in. Het is bijzonder om te zien hoe Cubaanse families hier onder toch wel primitieve omstandigheden in boerderijtjes tussen de velden wonen. Ook brachten we een bezoek aan één van de kenmerkende schuren die je hier ziet, waar tabaksbladeren te drogen hangen. Een Cubaanse sigarenboer vertelde ons meer over de tabak en de productie van sigaren op het platteland versus de productie van de sigaren in de grote fabrieken. Zo dienen de boeren zo’n 80% van hun tabak voor een kleine vergoeding aan de staat te verkopen. Daarmee worden in grote fabrieken, bijvoorbeeld in Havana, de beroemde sigaren gemaakt zoals Montecristo en Romeo y Julieta. De overige 20% van de tabak mogen de boeren voor eigen gebruik houden. Echter bieden de boeren hiervan sigaren aan aan ter verkoop aan toeristen. Een leuk cadeau voor thuis en tevens om een bijdrage te doen aan de lokale bevolking. Hier op het platteland worden sigaren met ingrediënten uit de natuur gemaakt. Ook bezochten we nog een kleine koffieplantage. In de middag gingen we naar het uitkijkpunt over de Viñales vallei, bij hotel Jazmines. Het uitzicht was werkelijk prachtig, absoluut een van de hoogtepunten van onze vakantie. Een panorama van mojotes – de karakteristieke kalksteenformaties- en boerderijtjes die opduiken in de rode aarde omringd de koningspalmen. Je kunt hier met de taxi heengaan, een fiets huren of een kaartje voor de – jahwel! – enige hop on hop off bus in het stadje kopen.

• Accommodatie: we verbleven in Viñales in een kleinschalig hotel met zwembad net buiten het dorpje. Hoewel het een mooi hotel was, hadden wij liever in het dorp zelf verbleven. Wij zouden je dan ook aanraden in een casa particular te slapen.
• Restaurant tips: Het drukste restaurant van Viñales is El Olivo. Ze serveren mediterrane gerechten, omdat de kok meer dan 20 jaar in Barcelona gewoond en gewerkt heeft. Wij hebben hier erg lekker gegeten. Bij 3J Bar de Tapas kun je allerlei lekker tapas gerechten bestellen.

Trinidad

Na twee dagen was het tijd om door te reizen naar Trinidad, een busrit van maar liefst 10 uur. Dit zou de langste rit van onze reis worden, maar was eigenlijk prima te doen! Bij aankomst in het stadje stemden de klinkerstraten en kleurrijke huizen met rode daken ons direct positief. In dit door UNESCO beschermde koloniale stadje zouden we de komende drie nachten verblijven. Na onze bagage te hebben verzameld gingen we op zoek naar onze casa (Hostal El Barbero). En wat een rust in de straatjes van Trinidad zeg! Nadat we de casa hadden gevonden en onze spullen in de kamer hadden gelegd, besloten we naar het centrale Plaza Mayor te lopen voor een drankje. Dit is de plek waar iedereen samenkomt; op de trappen van het plein staan tafeltjes en stoeltjes en kun je met een cocktail in de hand in de avonduren genieten van livemuziek (Casa de la Música). Als je wilt kun je ook een dansje wagen of kijken gewoon lekker kijken hoe de Cubanen vol passie in het rond draaien!

Straten van Trinidad

Buurtwinkel, Trinidad

Doen in Trinidad

Een leuke manier om alle kleuren van Trinidad in je op te nemen is door de toren van het Museo Municipal de Historia te beklimmen. Vanaf hier heb je namelijk een mooi uitzicht over de stad. Het is de beklimming over de smalle trappetjes meer dan waard! Daarnaast is het leuk om een bici-taxi toer te doen in Trinidad. Dit is een fiets waar achterop twee personen kunnen zitten. Toen wij de eerste dag in het centrum aankwamen en via de klinkerstraten naar onze casa opzoek gingen, vreesden we nog voor een hobbelige rit.. maar de rit bleek buiten het toeristisch centrum om te gaan, over geasfalteerde wegen. Weliswaar met flink wat gaten, maar dit was dus goed te doen. De gids nam ons onder andere mee naar een buurtwinkel en vertelde ons dat de Cubanen hun voedsel op de bon kopen. Hoewel er ook sprake is van een zwarte markt… Omdat de staat alles reguleert en er een handelsblokkade is met Amerika is er niet veel te koop, ook niet voor toeristen trouwens. Wij hadden daarom van thuis tussendoortjes meegenomen. Ook fietsen we langs een oud treinstation en naar de werkplaats van een bekende familie uit Trinidad; een pottenbakkersfamilie. De gids sprak goed Engels, waardoor we veel te weten zijn gekomen over het leven van de Cubanen en de veranderingen van de afgelopen jaren. Echt een aanrader! Nog een aanrader is om een salsales te volgen. Wij deden dit bij Artex House, waar je op een binnenpleintje een uur les kan krijgen voor een paar euro per persoon. Voor de volgende dag hadden we een excursie geboekt naar natuurpark Toppes de Callantes. Na een eerste korte stop bij een uitzichtpunt, reden we door naar het park. Op het programma stond een hike van zo’n 3 uur, waarna we terug zouden keren naar de auto om te gaan lunchen. Onze gids leidde ons langs Cubaanse vrouwen die koffiebonen aan het plukken waren, een grote grot in en langs watervallen, om uiteindelijk uit te komen bij een natuurlijke waterpoel waar we een verkoelende duik konden nemen. Zoals je kunt lezen is er in Trinidad en omgeving dus genoeg te doen! Een must go tijdens je vakantie naar Cuba vinden wij.

Toppes de Callantes, Trinidad

Restaurants in Trinidad

In Trinidad hebben wij absoluut het lekkerst gegeten. Zo tippen we je graag Paladar Sol Ananda. Hoewel dit restaurant meer lijkt op een museum dan op een restaurant – wij aten in de slaapkamer van de oude woning! – was het eten goed. Ook Paladar Sol y Son, gevestigd in een koloniaal pand is een aanrader. We aten hier in een heuse binnentuin. Andere tips: Los Conspiradores aan het Plaza Mayor en Giroud (tapas kaart).

Remedios

Eigenlijk wilden we nog niet weg uit Trinidad, maar Cuba heeft natuurlijk nog veel meer te bieden. Op naar de volgende stop dus: Remedios! Toen we aankwamen in dit stadje werd ons al snel duidelijk dat veel minder toeristen deze plaats aandoen. Er reden hier (nog) minder auto’s en het was rustig in de kleurrijke straten. De casa waar we verbleven was zeker de mooiste van onze reis (Hostal Buen Viaje) en lag om de hoek van het centrale plein. Het lokale leven speelt zich hier af rondom de San Juan Bautista kerk. Na te hebben geluncht in een van de hotels aan het plein met uitzicht op deze kerk, liepen we naar een van de oldtimers. Al snel werden we benaderd met de vraag waar wij heen wilden. De rit naar oude suikerfabriek was dus zo geregeld! De voormalig suikerfabriek is omgebouwd tot museum en is gigantisch. Het is bijzonder om je te bedenken hoe belangrijk de suikerproductie hier vroeger is geweest. Ook hebben we hier Guarapo geproefd, het uitgeperste sap van een rietsuikerstengel. Hoewel veel informatie in het Spaans is, is er een Engelse gids aanwezig. Aan het einde van de middag keerden we terug naar onze casa, waar we er in de binnentuin maar eens een boek bij hebben gepakt. ’s Avonds aten we ook bij onze casa. Je kunt in veel gevallen namelijk aangeven dat je graag in de avond wilt komen eten. De huiskok gaat dan met liefde voor je naar de markt om ’s avonds een goede maaltijd voor je te kunnen bereiden. Tijdens onze tweede dag stond er een dagtrip naar Cayo Santa Maria op de planning, onderdeel van de Sabana-Camagüey-Archipel. De eilanden zijn verbonden met elkaar én met het vasteland door een weg die je kunt vergelijken met de Afsluitdijk. Alleen natuurlijk met een veel mooier uitzicht! Je wordt er namelijk omringd door azuurblauw water en mangroven. We spotten er bijvoorbeeld flamingo’s. Vanwege de mooie stranden en de rijke onderwaterwereld vind je hier all inclusive hotels. Bij één van die hotels brachten we een dagje aan het strand door.

Centrale plein Remedios

Cayo Santa Maria

Santa Clara

Onze laatste stop voor we zouden terugkeren naar Havana voor onze vlucht naar huis, was Santa Clara. Een belangrijke plek in de geschiedenis van Cuba, want hier won Che Guevara in 1958 de slag tegen generaal Batista. Vanaf Remedios was het een uurtje rijden, dus ditmaal was er gekozen voor een privé-transfer. En je raadt het nooit… we stonden in de file! Er was een ongeluk gebeurd met een oude Russische Lada, waardoor er oponthoud ontstond op de tweebaansweg tussen Remedios en Santa Clara. Maar goed, eenmaal aangekomen in Santa Clara werden we wederom blij verrast door onze casa. Er was een dakterras (Hostal Amalia)! Na een drankje te hebben gedronken, besloten we een taxi te nemen naar het Mausoleo del Che Guevara. Hier staat een groot bronzen beeld van Che en is een museum gevestigd waar je door Che gebruikte kleding, geweren en andere eigendommen die herinneren aan zijn overwinning, kunt bewonderen. Nadeel vonden wij wel dat alle informatie in het Spaans was. Met paard en wagen keerden we even later terug naar het centrum. Op loopafstand van het centrale plein en onze casa ligt de tweede toeristische trekpleister van Santa Clara: Monumento a la Troma del Tren Blindado. Ché Guevara won samen met Fidel Castro en hun revolutionairen de slag tegen Batista door de ‘tren blindado’ – een trein met troepen van Batista en munitie erin – te laten ontsporen. Het museum is gevestigd langs het spoor en in diverse treinwagons vind je meer informatie over deze belangrijke gebeurtenis. Verder is in Santa Clara niet veel te doen, één dag vonden wij dan ook voldoende. Aan het einde van de middag namen we met ons boek en een drankje plaats op het dakterras. En ’s avonds aten we ook hier bij de casa.

Mausoleo del Che Guevara

Monumento a la Troma del Tren Blindado

Terug in de tijd

De reis is voorbij gevlogen.. Conclusie? We hebben een geweldige en vooral diverse reis gehad over Cuba. Het eiland heeft prachtige natuur, kent een rijke geschiedenis en overal word je verblijd door dans en muziek. En Havana.. jeetje, daar moet je gewoon een keer geweest zijn.

Nog wat praktische zaken

• Als toerist betaal je op Cuba met Cubaanse Convertible Peso (CUC), 1 CUC is ongeveer gelijk aan 1 dollar. Pin bij aankomst op het vliegveld genoeg geld, want credit cards worden op maar weinig plekken geaccepteerd. Hoewel pinautomaten langzaam in opkomst op zijn, gebeurd het vaak genoeg dat de automaat leeg is of simpelweg niet werkt.
• Cuba is communistisch. Dit is deels de charme van Cuba omdat modernisering uitblijft, maar wij zijn toch gewend aan zaken als stromend warm water en elektriciteit. Op Cuba zijn dit soort voorzieningen niet vanzelfsprekend. In Trinidad wordt bijvoorbeeld twee keer per week water geleverd aan de huishoudens, wat wordt opgeslagen in een tank op het dak. Is het water op, dan is het ook echt op, dan is het wachten tot de volgende ‘levering’. Ga daarom bewust om met het water wanneer je douchet of je tanden poetst.
• Het is afhankelijk van je provider of je vanuit Cuba kunt bellen en SMSen. Houd er wel rekening mee dat bellen vanuit Cuba erg duur is. Het is handig om een lokale simcard te kopen bij een van de kantoren van Etecsa of Cubacel.
• Elke stad heeft een zogenaamd ‘wifiplein’, in grote steden zijn er zelfs meerdere. Dit is de beste plek om toegang tot het internet te krijgen. Je kan een internetkaart kopen bij een kantoor van ETECSA voor 2 CUC per uur internet.
• Veel Cubanen spreken geen Engels. En wanneer jij geen Spaans spreekt, is het soms lastig de weg te vragen. Download daarom offline kaarten – Maps.me. Je kunt hier thuis eventueel al jouw accommodaties op pinnen, zodat je er gemakkelijk naartoe kunt lopen.